Ben jij ook zo moe, moe, moeeeeeee? Je bent de enige niet. Ik zie nog steeds te veel vrouwen die vermoeidheid accepteren als iets wat erbij hoort. De emancipatie lijkt in veel gevallen eigenlijk te betekenen dat vrouwen naast het moederschap en huishoudelijke taken nu ook een (parttime) baan erbij hebben. Ze slepen zich steeds weer door de dag en hebben simpelweg te veel ballen hoog te houden. En wanneer dan eenmaal de hormonale veranderingen zich aandienen, ligt daar om de hoek een burn-out of bijnieruitputting op je te wachten.
Wat is een bijnieruitputting?
Bijnieruitputting betekent dat je bijnieren niet goed functioneren, waardoor een scala aan klachten ontstaat. Bijnieruitputting wordt altijd voorafgegaan door een langere periode van chronische stress. Bijnieruitputting is geen medisch erkende aandoening volgens de reguliere geneeskunde, waardoor wel op het niveau van de verschillende symptomen wordt behandeld, maar de oorzaak over het hoofd wordt gezien.
De functie van de bijnieren
Bovenop je nieren bevinden zich de bijnieren, niet groter dan een walnoot. Deze kleine organen zijn verantwoordelijk voor de productie van hormonen, zoals o.a.:
- cortisol: maakt ons lichaam bij een stressprikkel klaar voor actie. Cortisol is betrokken bij een goed werkend immuunsysteem en werkt ontstekingsremmend. Wanneer er sprake is van chronische stress, heeft dit effect op het immuunsysteem en kan ontsteking of gevoeligheid hiervoor in de hand werken.
- adrenaline en noradrenaline: deze hormonen zijn samen met cortisol specifiek betrokken bij de stressrespons. Wanneer de bijnieren adrenaline aanmaken, zorgt dit voor een verhoging van de hartslag en ademhaling. De vertering in het maag-/darmkanaal wordt op een laag pitje gezet. Je bloedsuikerspiegel piekt en er wordt extra suiker naar je spieren gestuurd om te kunnen vechten of vluchten.
- aldosteron: zorgt voor de vochthuishouding en voor het constant houden van je bloeddruk. Als er door de bijnieren onvoldoende aldosteron aangemaakt kan worden, kan dit resulteren in een te lage bloeddruk. Ook krijg je door de verstoorde vochthuishouding en vaker plassen een sterk verhoogde hang naar zoute voeding.
Deze hormonen beïnvloeden alle belangrijke fysiologische processen in je lichaam. Wanneer de hersenen een stressprikkel krijgen, vindt er direct vanuit de bijnieren een reactie plaats naar de hypothalamus voor de afgifte van stresshormonen. Maar wat gebeurt er nou als de hormonale veranderingen ook nog eens om de hoek komen kijken?
Het vrouwenlijf in de (pre)overgang
Tijdens de (pre)overgang verandert je lichaam geleidelijk naar een niet-vruchtbare fase. Langzaam maar zeker wordt de productie van de hormonen oestrogeen en progesteron in je eierstokken minder. Progesteron kan behalve in de eierstokken ook in de bijnieren geproduceerd worden. Op het moment als die eierstokken van je het hiermee steeds lastiger krijgen, nemen je bijnieren de taak over. Maar – en nu komt het:
Je bijnieren hebben het al zwaar en al die stress doet er nog een schepje bovenop. Jouw bijnieren komen er helemaal niet aan toe om progesteron aan te maken. Die zijn druk-druk-druk met het reguleren van de stressrespons. De hormonen adrenaline en cortisol krijgen namelijk voorrang in de bijnieren. Zo werkt dat namelijk als je lichaam in chronische stress verkeert: je bent 100% paraat om te vechten of vluchten.
En zo kan je progesteronvoorraad langzaam maar zeker opperdepop raken, waardoor er oestrogeendominantie ontstaat. Met alle niet zo vrolijke gevolgen die daarbij horen.
Wanneer is er sprake van chronische stress?
Er zijn vele factoren die chronische stress kunnen veroorzaken. We leven tegenwoordig in een enorm stressvolle wereld, waar alles maar gericht lijkt op sneller-sneller en meer-meer. Maar hiernaast kunnen ook deze factoren voor chronische stress zorgen (of stress verergeren):
- Als er sprake is van ingrijpende levensgebeurtenissen zoals een overlijden, echtscheiding, verhuizing.
- Hoge werkdruk.
- Werk en privé lopen vaak door elkaar heen.
- Financiële problemen.
- Ongezonde levensstijl.
- Ongezond voedingspatroon.
- Gebrek aan sport en beweging.
- Te intensief sporten (zoals duursporten).
- Altijd maar haasten, rennen en vliegen.
- Chronische pijn of ziekte.
- Toxische stoffen en hormoonverstoorders.
- Slecht slapen.
- Gebrek aan ontspanning.
- Hiernaast kunnen persoonlijke eigenschappen, zoals perfectionisme of een ongezond denkpatroon ervoor zorgen dat je zelf veel stress veroorzaakt.
- Vrouwen hebben de neiging om voor iedereen te zorgen, behalve voor zichzelf.
- Voor vrouwen is het vaak lastiger om hun grenzen aan te geven, waardoor ze eerder overbelast raken.
Voor je bijnieren maakt het geen verschil welke soort stress het is of waar het vandaan komt. Bij iedere stressprikkel activeren je hersenen je bijnieren om de stresshormonen af te geven. Dus als jij hele dagen van hot naar her vliegt en daarbij compleet jezelf vergeet, dan ben je al beland in de chronische stress gevarenhoek. Je lichaam verkeert in constante staat van paraatheid.
Wat betekent dit nou in de praktijk?
Nou, heel simpel. Tot je 40e kom je er misschien nog wel mee weg om te veel van jezelf te vragen (hoewel dat natuurlijk nooit een goed idee is). Maar zodra er hormonale veranderingen zijn – en die zijn er voor iedere vrouw, ook als je geen overgangsklachten hebt – dan maakt dit je extra kwetsbaar voor stress, burn-out en bijnieruitputting.
Herken de fases van chronische stress, burn-out en bijnieruitputting
Een bijnieruitputting ontstaat niet zomaar. Je kunt het zien als 3 fases:
In de 1e fase is er sprake van chronische stress. Dit zijn enkele symptomen en gedragspatronen:
- Je bent regelmatig vermoeid.
- Je ademhaling is te snel, oppervlakkig en/of hoog op de borst.
- Je krijgt de zaken niet meer goed op een rij.
- Je bent alleen maar bezig om voor anderen te zorgen en te pleasen.
- Je sleept je van weekend naar weekend, van vakantie naar vakantie.
- Je kunt moeilijker organiseren.
- Je hebt altijd wel wat te doen en kunt niet ontspannen.
- Je bent vaak onrustig.
- Hoofd- en bijzaken kun je niet meer goed scheiden (waardoor bijzaken ook voor stress gaan zorgen).
- Het voelt als chaos in je hoofd.
In de 2e fase komen er meer klachten bij op lichamelijk niveau. Als je met deze klachten naar de huisarts gaat, krijg je hoogstwaarschijnlijk de diagnose burn-out:
- Je bent vaak vermoeid en hebt erg weinig energie.
- Je gedrag kan anders worden, zoals meer alcohol drinken, meer eten. Of misschien grijp je vaker naar een rustgevend pilletje (die het overigens niet voor je gaat oplossen).
- Je slaapt slechter.
- Je valt steeds vaker uit tegen je partner en/of kinderen.
- Je bent emotioneler.
- Er kan sprake zijn van een hoge bloeddruk.
- Je hebt vaak spierpijn.
- Je vindt het lastig om je te concentreren.
- Je hebt regelmatig hoofdpijn.
- Je kunt hartritmestoornissen of hartkloppingen krijgen.
- Je kunt darmproblemen ontwikkelen.
- Je hebt vaak pijn op de borst, schouders, nek.
In de 1e en 2e fase zijn de bijnieren zijn nog in staat om cortisol te produceren. In de 3e fase, bijnieruitputting, krijg je nog meer symptomen:
- Je voelt je extreem vermoeid, zelfs al bij het opstaan (ook als je goed geslapen hebt). Cortisol stijgt in de ochtend bij gezonde mensen, zodat je wakker wordt en aan de slag kunt.
- Je hebt moeite met inslapen en moeite met opstaan en wakker worden.
- Je hebt depressieve gevoelens of misschien zelfs een depressie.
- Je bloedsuiker kan te laag zijn, waardoor je veel trek hebt in zoet eten.
- Er kan sprake zijn van immuunzwakte, wat kan leiden tot blaasontsteking, candida infectie, chronische neusverstopping en andere terugkerende infecties en ontstekingen.
- Lage bloeddruk.
- Je moet vaker plassen en hebt veel trek in zout eten.
- Je geheugen werkt minder goed.
- De bijnieren zijn nu (vrijwel) niet meer in staat om cortisol te produceren.
Wat te doen als je een burn-out of bijnieruitputting vermoedt?
- Zorg voor een diagnose. Een speekseltest kan het cortisolniveau bepalen, wat een goede indicatie kan zijn (via de huisarts of een orthomoleculair therapeut).
- Onderzoek de stressoren in je leven en leer anders of beter met stress omgaan.
- Kijk wat je kunt doen voor meer rust in je leven.
- Is het nodig om jezelf meer op de 1e plaats te zetten? Meer ruimte voor jezelf in te nemen? Of hoe zou het zijn als je vaker je grenzen aan gaat geven? Kijk hoe ik je kan helpen.
- Kijk wat je kunt verbeteren aan je voedingspatroon wat rekening houdt met de staat van je bijnieren. Lees ook het artikel: voeding bij stress en burn-out.
- Suppletie is aan te raden om de ontstane tekorten weer op te kunnen bouwen en je bijnieren te ondersteunen. Doe dit in overleg met een orthomoleculair therapeut of arts.
Weet je wat zo mooi is? Jouw lichaam streeft altijd naar herstel. Jouw lichaam wil gezond zijn. Vandaar dat je al die stressklachten krijgt: hoofdpijn, onrust, vermoeidheid. Het is feitelijk niets meer dan dat je lichaam aangeeft dat je rustiger aan moet doen. Luister je niet? Dan krijg je er steeds meer klachten bij. Jouw lichaam wil gehoord worden. Jouw lichaam wil dat je iets gaat doen aan die nare stressklachten. Maar wat doe jij?
Wacht niet tot je lijf vanzelf aan de noodrem trekt. Neem nu actie. 
Verandering van een onrustig en gestressd leven begint altijd bij jou.
Alleen jij kunt ervoor kiezen om het nu écht anders te gaan doen.
Dus kies. 💪
Voor jezelf. 🧡
Hier en nu. Neem contact op voor een bakkie en een babbel. Dan kunnen we samen bespreken wat de weg terug is naar de energieke en relaxte jij.
Schrijf een reactie