Is vlees eten echt ongezond?

Bij de meeste mensen loopt het water al in de mond bij het zien van deze foto. Ik ben benieuwd of dat nog steeds zo is als je kijkt naar de documentaire van Michael Mosley “Should I eat meat?”. In deze documentaire zoemt Mosley dieper in op de gezondheidseffecten van rood en bewerkt vlees. Onderstaand de bevindingen van de documentaire. Doe er je (gezondheids)voordeel mee.  😎

Onderzoeken naar rood en bewerkt vlees

Mosley doet in de documentaire onderzoek naar een aantal langlopende onderzoeken naar de effecten van rood en bewerkt vlees. Het totaal van deze onderzoeken is gehouden onder een miljoen mensen. Hierbij is gekeken naar welke hoeveelheid rood en bewerkt vleesinname nog gezond is. Er is weinig bewijs gevonden dat kip of wit vlees ongezond is en dit is daarom ook niet in de onderzoeken meegenomen. Hiernaast gaat Mosley zelf bij wijze van experiment zijn dagelijkse (rood en bewerkt) vleesinname verhogen van 70 tot ongeveer 130 gram per dag voor een periode van 4 weken.

Wat is precies rood en bewerkt vlees?

Onder rood vlees wordt verstaan: varken, rund, schaaps- en lamsvlees (en dus ook gehakt). Bewerkt vlees is vlees wat gezouten en/of gerookt is en waar conserveringsmiddelen aan worden toegevoegd, zoals worst, hamburgers, spek, bacon, salami, ham, hotdogs, paté, filet americain en andere vleeswaren en producten die bewerkt vlees bevatten (zoals saucijzenbroodjes, snacks, pizza).

Onderzoek naar de leefstijl onder Zevendedagsadventisten

De Zevendedagsadventisten zijn lid van een protestantse sekte die ouder worden dan de gemiddelde Amerikaan. Hun geloof stimuleert een vegetarisch eetpatroon. Hierdoor is ongeveer de helft van deze adventisten vegetariër. Dr. Gary Fraser doet al 30 jaar onderzoek (onder totaal 150.000 adventisten) naar hun voedingspatroon, hun gezondheid en waar ze uiteindelijk aan overlijden. Uit de resultaten blijkt dat wat betreft de risico’s op hart- en vaatziekten, diabetes, overgewicht, verhoogde bloeddruk en verhoogde bloedvetten de vegetariërs beter scoren dan vleeseters. De vegetariërs leven langer en gezonder.

Is verzadigd vet in vlees de boosdoener?

Er zijn diverse theorieën waarom de kans op hart- en vaatziekten toeneemt bij het eten van veel bewerkt of rood vlees. Het kan bijvoorbeeld komen door het hoge gehalte verzadigd vet in dit type vlees. We horen al jaren dat verzadigd vet leidt tot verhoogd cholesterol en hartziekten. Deze link werd al gelegd in de jaren 50. Toch lijkt men hier steeds meer op terug te komen. Niet alle verzadigde vetten zijn slecht.

Het onderzoek van Dr. Ronald Krauss

Dr. Ronald Krauss is een voedingsexpert. Hij onderzoekt het effect van cholesterol en voeding op hartaandoeningen. Hij heeft 21 onderzoeken over verzadigd vet en hartziekten onder de loep genomen met de verrassende conclusie dat er geen verhoogd risico kon worden gevonden tussen hartaandoeningen en verzadigd vet. Er bleek slechts een licht verhoogd risico op hartaandoeningen te zijn en zelfs een verlaagd risico op beroertes. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat verzadigd vet uit vlees gezond is!

Dr. Krauss is betrokken bij een ander controversieel onderzoek aan de Cleveland Clinic. Het stelt dat in rood vlees toch iets zit dat de kans op hartaandoeningen doet toenemen. Maar dat zit gek genoeg in het magere deel van het vlees. Het gaat hier om de voedingsstof L-carnitine, waar rood vlees rijk aan is. Het lijkt van invloed te zijn op de aanmaak van cholesterol in de cellen waardoor zich plaque vormt in de aderen. L-carnitine zou onder invloed van de aanwezige bacteriën in onze darmen worden omgezet in TMAO. Dit is een stof die het verwijderen van cholesterol in onze aderen afremt. Het is nog niet bewezen dat dit ook zo gebeurt, aldus dr. Krauss. Maar zo zou het kunnen werken.

We weten wel dat er een verband is tussen het eten van veel rood en bewerkt vlees en hartaandoeningen. Maar we weten nog niet goed waardoor dit veroorzaakt wordt.

Onderzoek naar rood en bewerkt vlees en gezondheidseffecten door Harvard University

Het langstlopende onderzoek naar voeding en gezondheidseffecten is onlangs afgerond op de Harvard University in Boston. Ook rood en bewerkt vlees zijn afzonderlijk van elkaar onderzocht. Het onderzoek is uitgevoerd door Dr. Walter Willet. Ze volgden 30 jaar het eetpatroon van ruim 100.000 mensen. Een van de conclusies is dat bij onderzoek van 120.000 mannen en vrouwen die veel rood vlees aten, deze eerder overlijden en met name aan hartaandoeningen en kanker. Bij een portie van 85 gram rood vlees per dag is er een 13% verhoogd risico op een vroegtijdige dood. Bewerkt vlees was echter veel ongezonder. Het eten van 35 gram bewerkt vlees per dag is er een 20% verhoogd risico op een vroegtijdige dood (met name hartziekten en kanker). Let wel: 35 gram, beste lezer. Dat zijn 2 plakjes ham. Denk daar nog eens over na als je ham als broodbeleg neemt.

Onderzoek Epic naar voeding en kanker

Maar we zijn er nog niet. Bij het Europese onderzoek Epic naar kanker en voeding werden er 500.000 mensen uit 10 landen gevolgd voor een periode van (slechts) 12 jaar. De resultaten zijn weer anders dan de Amerikaanse onderzoeken. Zij adviseren dat een lage vleesconsumptie goed kan zijn voor je gezondheid. Deze conclusie lijkt vooral te worden genomen omdat vlees een belangrijke bron van eiwitten, ijzer, zink en B-12 vitamine is.

De overeenkomst tussen de Epic en Harvard-studie

Waar de Epic en de Harvard-studie het eens over zijn: dat bewerkt vlees wél een verhoogd risico geeft op hart- en vaatziekten en kanker. Hoe dat komt? Door de chemische toevoegingen in bewerkt vlees die aantoonbaar de eigenschap hebben woekering van cellen en hiermee dus kanker te bevorderen.

Bewerkt vlees: natriumnitriet met een toefje PAK’s

Mosley bezoekt de afdeling voedingswetenschap van Reading, waar hij van varkensvlees spek gaat maken. Het wordt gepekeld met een mengsel van (veel) zout, suiker en pekelzout wat natriumnitriet (E250) bevat. Dit doodt de bacteriën in het vlees en voorkomt botulisme. In je maag kan dit reageren met aminozuren, waardoor het kan worden omgezet in nitrosamines, die mogelijk kankerverwekkend zijn. In het maag-/darmkanaal kunnen ze reageren met het DNA in cellen en weefsel: het begin van het kankerproces. Ook hier is nog geen onomstotelijk bewijs gevonden. Maar nitriet zit zeker wel in het verdachtenbankje als veroorzaker van kanker.

Het gepekelde vlees wordt hierna 7 dagen te ruste gelegd in de koeling. Het vlees wordt vervolgens gerookt. Tijdens het rookproces komen dezelfde stoffen vrij als bij sigarettenrook, namelijk poly-aromatische koolwaterstof (PAK’s). Deze PAK’s hechten zich aan het vlees. En jawel, bij het eten kunnen ze in ons lichaam komen. En daar net als bij de nitrosamines een reactie aangaan met het DNA in je maag-/darmkanaal.

Voor mij is dit genoeg reden om geen bewerkt vlees te eten. Hoe is dit voor jou?

De resultaten van Mosley’s eetpatroon met meer rood en bewerkt vlees

Mosley laat zijn nitroso-verbindingen in de darmen, cholesterol, vetpercentage en gewicht opmeten en de resultaten zijn verbluffend.

• De nitroso-verbindingen zijn ondanks zijn voor 4 weken verhoogde inname van rood en bewerkt vlees niet toegenomen. Dit resultaat laat dus geen verhoogd kankerrisico zien. Mogelijk speelt zijn dagelijkse inname van 5 stuks groente en fruit hierbij een rol. Vezels gaan namelijk deze verbindingen tegen.
• Het cholesterol steeg van 6,2 naar 6,8: een aanzienlijke stijging van voornamelijk het LDL-cholesterol.
• Zijn lichaamsvet is toegenomen met 3 kilo vet, met name visceraal (lees: ongezond buik) vet.
• Zijn bloeddruk was gestegen van 118/69 naar 141/81. Een behoorlijke toename, en dat al na 4 weken.

Natuurlijk: deze resultaten zijn individueel en voor 1 persoon en zijn geen wetenschappelijk bewijs.

Vlees eten: hoe moet je het dan wel doen?

Als je een fervent rood en bewerkt vlees eter bent, kun je een aantal zaken doen om je gezondheid te verbeteren:

• Maak plantaardig eten het hoofdbestanddeel van elke maaltijd.
• Als je geen vlees eet, wees je dan bewust van mogelijke tekorten die kunnen ontstaan in je voedingspatroon. Zorg voor alternatieven om de voedingsstoffen zink, B12 en ijzer toch binnen te krijgen.
• Eet groenten, groenten, fruit en nog meer groenten. Het eten van af en toe kleine hoeveelheden rood vlees lijkt ook gezondheidseffecten te hebben. Eet ook wild vlees (in verband met andere vetzuursamenstelling), biologische kip en (vette) vis.
• Varieer in voeding.
• Vermijd het eten van bewerkt vlees (worst, rookworst, bacon, spek, salami, ham, hotdogs, paté, filet americain en andere vleeswaren en producten die bewerkt vlees bevatten). Tenzij je dol bent op natriumnitriet en PAK’s.  😈
• Kies voor biologisch vlees.

Het is natuurlijk soms verwarrend dat bepaalde onderzoeken elkaar tegenspreken. Maar toch: de keuze is aan jou.

Als je zelf iets kunt doen om je risico op hart- en vaatziekten en kanker te verkleinen, waarom zou je het dan laten?

 

Nieuwsupdate

Op 23 oktober 2015 is bekend geworden dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanbeveelt om bewerkt vlees op de lijst van kankerverwekkende stoffen op te nemen. Lees het bericht hier.