Een van de meest aan mij gestelde vragen is waardoor een burn-out veroorzaakt wordt. Helaas lees ik ook nogal eens wat onzinverhalen over de oorzaken van een burn-out. Het is de hoogste tijd om de toenemende invloeden in onze huidige wereld breder bekend te maken. De oorzaken die mijns inziens toenemend bijdragen aan een burn-out 2.0. Maar laten we bij het begin beginnen. Wat zijn eigenlijk de bekende oorzaken van een burn-out?

Oorzaken van een burn-out 1.0

In de eerste plaats kunnen de oorzaken van een burn-out liggen in omgevingsfactoren. Deze omgevingsfactoren zorgen voor reële en objectieve druk. Deze druk duurt dan langer dan 6 maanden. Er is sprake van een voortdurende stressfactor, ofwel chronische stress.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan:

• Hoge werkdruk
• Slepende omstandigheden, zoals aanhoudende financiële problemen, gezondheidsproblemen van jezelf of een familielid
• Ingrijpende levensgebeurtenissen, zoals traumatische gebeurtenissen of overlijden van een dierbare

Deze omgevingsfactoren kunnen versterkt worden als er sprake is van subjectieve druk, welke bestaat uit stressverhogende gedachten, belemmerende overtuigingen en irreële denkpatronen.

In de tweede plaats zie je vaak een oorzaak liggen in de persoonlijke eigenschappen. Je bent bijvoorbeeld een perfectionist en stelt hoge eisen aan jezelf en/of je omgeving. Of je belangrijkste drijfveer is om altijd maar anderen te helpen (waardoor je eigen behoefte in het gedrang komt).

Hiernaast speelt ook de fysieke en geestelijke veerkracht een belangrijke rol. Fysieke veerkracht kun je o.a. versterken door gezonde voeding, regelmatig bewegen en voldoende herstelmomenten. Een goed contact met je lichaam is hierbij van belang. Anders “voel” je immers niet hoe het met je gaat en wordt voorbij gegaan aan klachten van stress. Met geestelijke veerkracht kun je denken aan zaken als positief denken en voldoende ondersteunende sociale contacten. Hoe groter de fysieke en mentale veerkracht aanwezig is, des te sterker ben jij bestand tegen chronische stress.

De oorzaken van een burn-out zijn altijd een combinatie van omgevings- én persoonlijke factoren.

De oorzaken van een burn-out 2.0

Maar nu de huidige tijd. Er is een toename te zien van de omgevingsfactoren die zorgen voor chronische stress.

Technostress

Je raakt overbeladen door een overload aan informatie. Wanneer je een bepaalde interesse hebt, is de hoeveelheid beschikbare online informatie grenzeloos. Hierdoor is het lastig (en soms niet mogelijk) om nog structuur aan te brengen in de informatie. Wat is nuttig en nodig en wat niet? Er is te veel informatie die je niet meer kunt beheersen en/of afhandelen. Dit kan zorgen voor besluiteloosheid, verlies van focus en stress. Mensen met vele interesses en/of mensen die moeite hebben met grenzen stellen, kunnen hierdoor overprikkeld raken. In 2013 werd al geconstateerd door Salanova, Llorens en Cifre dat technostress kan leiden tot gevoelens van angst en vermoeidheid. Mensen kunnen zelfs dwangmatig worden in de constante drang naar informatie.

Altijd maar aan staan

En daar bedoel ik jou mee. De jongere generatie lijkt hun telefoon niet meer los te kunnen laten. Veel jongeren ervaren een sociale druk, omdat ze gevoeliger zijn voor beloning en niet buitengesloten willen worden. Maar ook voor volwassenen kan dit een trigger zijn. Hierdoor is men veel op social media kanalen aanwezig om maar “niets te missen”. Veel jongeren zijn zelfs in de nachtelijke uren nog bereikbaar (!). Dit wordt ook wel FOMO (Fear Of Missing Out) genoemd. Meer nuttige onderzoeksinformatie over jongeren en social media kun je hier lezen. Wanneer én hoe vaak zet jij jezelf UIT?

Je “moet” direct reageren

De aanwezige en beschikbare technologieën zorgen ervoor dat mensen zich eerder “gedwongen” voelen om snel – of steeds sneller – te reageren. Men denkt dat men altijd bereikbaar moet zijn. Hierdoor ervaren veel mensen een constante druk. Mensen die moeite hebben met hun grenzen aan te geven, hebben hier het meeste last van. Het ontvangen, lezen en beantwoorden van werkmails en whatsapps in privétijd zorgt ervoor dat je toch weer aan het werk bent, zelfs al is dit maar in je hoofd.

De grenzen tussen werk en privé vervagen steeds meer

Dit is niet alleen vanwege de beschikbare technologieën zoals hierboven genoemd. De mogelijkheid om thuis te werken kan natuurlijk heel prettig zijn, maar het zorgt er ook voor dat de grens tussen inspanning (werk) en ontspanning (privétijd) meer vervaagt. Er zijn hierdoor steeds meer mensen die thuis vooral met werk bezig zijn in plaats van met ontspanning.

Vrouwen nemen deel in het arbeidsproces naast huishoudelijke en gezinstaken

Vrouwen hebben tegenwoordig veelal meerdere (lees: te veel) ballen hoog te houden. Werk. Huishouden. Moeder. En natuurlijk willen we daarbij shinen. De taken die bij het huishouden en moederschap horen, zie ik nog veelal door vrouwelijke schouders gedragen worden. Hiernaast houden te weinig vrouwen van middelbare leeftijd rekening met een verminderde draagkracht ten aanzien van stress in verband met de overgang.

Multitasken

Het lijkt misschien hip of iets van deze tijd. Misschien ga jij er zelfs prat op. Je denkt  dat je sneller, efficiënter en/of effectiever bent door veel dingen tegelijk te doen. Waarschijnlijk staan er tientallen tabbladen open in je browser. Je kunt van het een naar het ander springen en hebt moeite je te focussen op één taak. Maar eigenlijk zorgt deze manier van werken eerder voor onrust. Divers onderzoek wijst uit dat multitasken compleet inefficiënt is. Als je steeds tussen taken schakelt en hiermee het denken onderbreekt maak je meer fouten en ben je juist meer tijd kwijt aan dezelfde taak. Meer informatie kun je hier lezen.

Nieuwsvoorziening is intenser en constant aanwezig

In de eerste plaats geldt ook hier weer dat de technologie heeft gezorgd voor een andere informatievoorziening. Waar men in de negentiger jaren het nieuws nog grotendeels in een krant las, wordt tegenwoordig het nieuws in tekst én beeld gebracht. Het nieuws wordt anders beleefd, omdat het voor meer emoties zorgt als je ook in beeld en geluid ziet hoe dramatisch nieuws er uit ziet. Een mooi voorbeeld hiervan is het beeld van het jongetje Aylan in het Syrische vluchtelingendrama. Als je het beeld niet had gezien, maar alleen een krantenbericht had gelezen, komt dit anders bij je binnen. Ik zie bovendien een trend dat er steeds meer “groot klein leed” gebracht wordt op nieuwssites en social media. We raken betrokken bij allerlei persoonlijke drama’s van mensen die ziek zijn en op zoek zijn naar verbetering van hun omstandigheden. Je kent de mensen niet, maar raakt er toch in meer of mindere mate emotioneel bij betrokken.

Al deze zaken tezamen – in meer of mindere mate aanwezig – zorgen voor een continue aanvoer van informatie en prikkels die er voor zorgen dat de hersenen continue belast en geprikkeld worden: de burn-out 2.0.